ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΖΩΑ
Η ΟΣΜΗ ΚΑΙ Η ΟΣΦΡΗΣΗ ΤΩΝ ΖΩΩΝ
ΟΣΜΗ ΚΑΙ ΟΣΦΡΗΣΗ ΣΤΟ ΣΚΥΛΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΓΑΤΑ
Με την όσφρηση αισθανόμαστε τις διάφορες οσμές. Με την όσφρηση έχουμε επίσης τη δυνατότητα να ελέγχουμε τον αέρα που αναπνέουμε, καθώς επίσης και τις τροφές που τρώμε. Οι οσμές αποτελούνται από μόρια συγκεκριμένων χημικών ουσιών, που αιωρούνται στον αέρα. Όταν τα μόρια αυτά έρχονται σε επαφή με την ειδική οσμωτική μεμβράνη, που βρίσκεται μέσα στη μύτη, ειδικά νεύρα στέλνουν τις πληροφορίες οσμής στο ειδικό κέντρο του εγκεφάλου. Υπάρχουν ζώα που με τη βοήθεια της όσφρησης μπορούν να ανακαλύπτουν την τροφή τους, ενώ κάποια άλλα ζώα, όπως οι χελώνες χρησιμοποιούν το δυνατό αισθητήριο της όσφρησης αναζητώντας εκτός από τροφή και σύντροφο.
Η αίσθηση της όσφρησης ποικίλει στα διάφορα είδη ζώων. Ο άνθρωπος, ο πίθηκος και τα πουλιά έχουν φτωχή αίσθηση της οσμής, σε αντίθεση με το σκύλο ο οποίος έχει άριστη αντίληψη της οσμής. Τα χέλια, έχουν ιδιαίτερα ευαίσθητη όσφρηση, έτσι ώστε να μπορούν ν' αντιληφθούν μια μυρωδιά ακόμα και από εκατό μέτρα απόσταση. Η όσφρηση σχετίζεται επίσης με την αναπαραγωγική διαδικασία. Τα θηλυκά πολλών ειδών αφήνουν στο νερό ορισμένες ουσίες, τις φερομόνες, που λειτουργούν ως ερωτικό κάλεσμα προς τα αρσενικά. Μερικές οσμές που προέρχονται από αρπακτικά ψάρια ή από το δέρμα πληγωμένων ψαριών είναι σήματα συναγερμού και λειτουργούν προειδοποιητικά για τα γύρω ψάρια. Η όσφρηση βοηθά επίσης τους σολομούς ν' ακολουθούν τη σωστή πορεία στις μεταναστεύσεις τουςΥποστηρίζουν ότι οι Μέλισσες καθοδηγούνται κυρίως από την Όσφρηση.
Η όσφρηση στον σκύλο είναι μια από τις πιο ανεπτυγμένες αισθήσεις, καθώς μπορεί να είναι έως και 100.000 φορές πιο ισχυρή από αυτή του ανθρώπου. Η εισπνοή ή μια εντατική γεύση κάνουν τα ρουθούνια να φαρδαίνουν ή να κονταίνουν ώστε να ελέγξουν την ποσότητα του αέρα που θα επιστρέψουν να εισχωρήσει στην ρινική κοιλότητα. Οι μύες της εξωτερικής μύτης των ενήλικων σκυλιών καθώς και των έμπειρων ιχνηλατών είναι πλήρως ανεπτυγμένοι γι αυτό και η εξωτερική μύτη μπορεί να κινηθεί ελάχιστα(σε σχέση με των κουταβιών και άπειρων ιχνηλατών).
Οι σκύλοι έχουν παράλληλα μεγάλη απομνημονευτική ικανότητα των οσμών. Η όσφρηση του σκύλου συνίσταται από μια σειρά από 8 έως 20 μικρών εισπνοών που ακολουθούνται από μία εκπνοή. Κατά τη διάρκεια της εισπνοής, στρίβοντας ο σκύλος το κεφάλι του αλλά και το σώμα του μπορεί να εντοπίσει την πηγή της οσμής. Για τον εντοπισμό αυτόν σημαντικό ρόλο παίζει η ύγρανση της βλεννογόνος μεμβράνη που συνοδεύεται από εκκρίσεις των αδένων του Bowman.
Το κέντρο όσφρησης του σκύλου είναι εξαιρετικά αναπτυγμένο. Τα σκυλιά έχουν περίπου διακόσια εκατομμύρια οσφραντικούς υποδοχείς στη μύτη τους, δηλαδή είκοσι φορές περισσότερους από τον άνθρωπο. Οι οσφραντικοί αυτοί υποδοχείς είναι διατεταγμένοι σε πτυχές για να φιλτράρουν τις οσμές που εισέρχονται με τον εισπνεόμενο αέρα. Υπάρχουν επίσης περισσότερα οσμωτικά κύτταρα στη μεμβράνη όσφρησης του σκύλου απ’ ότι στον άνθρωπο, επίσης το οσφρητικό κέντρο του εγκεφάλου του σκύλου είναι 40 φορές μεγαλύτερο από αυτό του ανθρώπου. Για όλους αυτούς τους λόγους ο σκύλος μετά από κατάλληλη εκπαίδευση χρησιμοποιείται από τον άνθρωπο ως ιχνηλάτης για την εύρεση θηραμάτων, ναρκωτικών, εκρηκτικών υλικών, βομβών, ναρκωτικών ως και μεταλλεύματων σιδήρου ακόμα και για να την ανεύρεση καρκινικών όγκων.
Συγκριτικά τα σκυλιά έχουν πολύ μεγάλη οσφρητική ικανότητα σε σχέση με τον άνθρωπο. Έτσι αναφέρουμε ότι ανάλογα με την φυλή του σκύλου έχουμε από 125 έως 400 εκατομμύρια οσφρητικά κύτταρα με 100 έως 150 δέκτες ανά κύτταρο. Στην περίπτωση του ανθρώπου αναφέρεται ότι έχει μόνο περίπου 5 εκατομμύρια οσφρητικά κύτταρα. Ένας Γερμανικός ποιμενικός έχει 220 εκατομμύρια οσφρητικά κύτταρα. Το 1/8 του εγκεφάλου των σκύλων είναι αφοσιωμένο στην όσφρηση. Τα σκυλιά έχουν την ικανότητα της αναγνώρισης οσμών με ιδιαίτερα χαμηλή συγκέντρωση (1 στα 10 τετράκις εκατομμυριοστά). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο άνθρωπος μπορεί να μυρίζει την σοκολάτα, αλλά ένας σκύλος μπορεί να ξεχωρίσει τις μυρωδιές του κακάο, της ζάχαρης και όλων των άλλων συστατικών που περιέχει η σοκολάτα . Αυτό μας δίνει ένα πλεονέκτημα 50 έως 80 % περισσότερο να βρούμε τον αγνοούμενο με την πρώτη έρευνα σε σύγκριση με την έρευνα μόνο οπτικά, διότι για τον σκύλο, η «ανθρώπινη οσμή» είναι ένας συνδυασμός οσμών που χαρακτηρίζουν κάθε συγκεκριμένο άτομο.
Τέλος σε αυτό βασίζεται ότι τα σκυλιά έχουν την τάση να ακολουθούν την πιο πρόσφατη οσμή, όπως αυτή του χορταριού που πατάμε καθώς βαδίζουμε. Τα περισσότερα σκυλιά επίσης ιχνηλατούν με το κεφάλι ψηλά μυρίζοντας τον αέρα,ενώ είναι και κάποια εκπαιδευμένα που οσμίζονται προσεκτικά κάθε πατημασιά για να βρουν τον άνθρωπο ή το θήραμα που ψάχνουν. Αναλόγως την ράτσα και την κατασκευή τους τα σκυλιά φέρμας αναζητούν τις μυρουδιές με το κεφάλι ψηλά , ενώ οι ιχνηλάτες με το κεφάλι κοντά στο έδαφος .
Στις θηλυκές γάτες, η μυρωδιά πηγαίνει στην τρίτη θέση μετά την όραση και την ακοή, αν και είναι εξήντα φορές μεγαλύτερη από εκείνη του αρσενικού γάτου. Βασιζόμενοι στο συμπέρασμα ότι ο σκύλος διαθέτει 10.000 – 100.000 φορές περισσότερο αναπτυγμένη όσφρηση από του ανθρώπου, χρησιμοποιήθηκε για τον λόγο αυτόν από τον άνθρωπο και στο χώρο της ιατρικής. Οι σκύλοι χάρη στην όσφρηση τους μπορούν να αναγνωρίζουν καρκίνους στο αρχικό στάδιο, αλλά και να προλαβαίνουν τις κρίσεις των διαβητικών.
Ένα κουτάβι με πολύ καλή οσφραντική αντίληψη, γεγονός που το καθιστά προνομιούχο, μπορεί να είναι νευρικό για να οδηγήσει έναν τυφλό, αλλά με την κατάλληλη εκπαίδευση μπορεί να γίνει ένας άριστος ανιχνευτής ναρκωτικών ουσιών.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΘΡΟΥ: ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΣ
ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΣ - ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΣ
VETS.GR
